| Yazarlar |
Deniz ABUKAN
Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi, Türkiye |
Dr. Öğr. Üyesi Cem AKIN
Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi, Türkiye |
| Özet |
| Vergi sistemleri, iktisadi sosyal ve siyasal alanlardaki yapı ve kurumların sınırlaması altında, belirli bir uzlaşıya dayalı olarak kurulmaktadır. Temel bileşenlerini vergi politikası ve vergi idaresi oluşturmaktadır. Etkin ve adil bir vergi sisteminin, iktisadi gelişmenin sağlanması ve toplumsal refahın artırılmasında önemli rolü vardır. Etkin olmayan bir vergi sistemi verimsiz ve karmaşık olacağı için gelir kaybına yol açacak, yönetim ve uyum maliyetlerini artıracaktır. Adil olmayan bir vergi sistemi ise eşit ödeme gücüne sahip olanların farklı miktarlarda vergi ödemelerine (yatay adaletin bozulması) ve farklı ödeme gücüne sahip olanların ise aynı miktarlarda vergi ödemelerine (dikey adaletin bozulması) neden olacağı için vergi yükünün toplumda adil bir şekilde dağılımını engelleyecektir. Dolayısıyla değişen zaman ve koşullar karşısında vergi sistemlerinin karmaşık, esnek ve etkin olmayan, yatay ve dikey adaleti sağlayamayan bir yapıya dönüşmemesi adına değişim ve yenilenme süreçlerine tabi tutulması gerekmektedir. Bu çalışmada Cumhuriyet döneminde Türk vergi sisteminin değişim ve dönüşüm sürecinin analiz edilmesi amaçlanmıştır. Dönem boyunca vergi sistemindeki önemli reform düzenlemeleri dikkate alınarak tarihsel bir değerlendirme yapılmakta ve bu gelişmeler sonucu meydana gelen mevcut vergi sistemi etkinlik ve adalet ilkeleri çerçevesinde değerlendirilmektedir. Çalışmada Cumhuriyet dönemi boyunca vergi sisteminin çarpık, adaletsiz ve düzensiz yapısını büyük oranda koruduğu ve hayata geçirilen birçok düzenlemeye rağmen bu sorunları çözecek bir vergi reformunun henüz tam anlamıyla gerçekleştirilemediği bulgusuna ulaşılmıştır. Vergi sisteminin temel yapısal problemleri arasında mükelleflerin şahsi özelliklerini gözetmeyen dolaylı vergilerin toplam vergi gelirleri içinde baskın hale gelmesi, emek sınıfının üzerindeki yüksek vergi yükü, sık sık çıkarılan vergi afları, istisna ve muafiyetlerin fazlalığı, kayıt dışılığın yaygınlığı ve mükellef sayısının düşük olması sayılabilir. Diğer taraftan 1980 sonrası neoliberal küreselleşme süreciyle birlikte sermaye hareketlerinin serbestleştirilmesi, küresel vergi rekabetini artırmış, bu da vergi politikası üzerinde sermaye yanlısı baskı oluşturmuştur. Sonuç olarak mali, iktisadi ve sosyal fonksiyonları bir bütün olarak çalışan, etkin ve adil bir vergi sistemi oluşturabilmek için köklü ve kapsamlı reformlar yapılmasının hala gerekli olduğu düşünülmektedir. |
| Anahtar Kelimeler |
| Makale Türü | Özgün Makale |
| Makale Alt Türü | Ulusal alan endekslerinde (TR Dizin, ULAKBİM) yayımlanan tam makale |
| Dergi Adı | Mülkiye Dergisi |
| Dergi ISSN | 1305-9971 |
| Dergi Tarandığı Indeksler | TR DİZİN |
| Makale Dili | Türkçe |
| Basım Tarihi | 12-2023 |
| Cilt No | 47 |
| Sayı | 6 |
| Sayfalar | 1675 / 1700 |
| Makale Linki | https://dergipark.org.tr/tr/pub/mulkiye |
