| Yazarlar |
Doç. Dr. Zeynep AĞDEMİR
Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi, Türkiye |
| Özet |
| Yükseköğretim hizmetinin özel sektör veya kamu tarafından sunumu ülkeden ülkeye farklılık göstermektedir. Amerika Birleşik Devletleri (ABD), İngiltere, Japonya gibi ülkelerde üniversite hizmeti ağırlıklı olarak özel sektör tarafından sunulurken; Norveç, İsveç, Belçika ve Almanya gibi ülkelerde yükseköğretimin kamusal karakteri ağır basmaktadır. Bu çerçevede, bu çalışma bu iki farklı eğilim içerisinde yer alan ABD ve Almanya’da yükseköğretim sisteminin gelişimini ve finansmanını, her iki ülkenin farklı liberal geleneklerden geldiklerini dikkate alarak anarko-liberalizm ve ordoliberalizm kavramları çerçevesinde karşılaştırmalı olarak incelemeye çalışmaktadır. Bu çerçevede, yazı öncelikle Alman ordoliberalizmini ele almıştır. Ordoliberalizm, devleti piyasa koşullarının oluşması için önemli bir aktör olarak görmektedir. Devlet, piyasalaşma sürecinin ön koşulları sağlamak için eğitim, nüfus gibi alanlarda gerekli müdahaleleri yapmalı, ancak bu müdahale Keynesyen bir biçim içermemeli, sadece piyasalaşmanın önündeki engelleri kaldırmalıdır. Devlete verilen merkezi rolün bir nedeni de ordoliberallerin proleterleşmeyi sisteme bir tehlike olarak görmeleri, bu yüzden de şirket toplumu yaratmayı amaçlamalarıdır. Bu hedef çerçevesinde devlet, şirket toplumu oluşturulmasında önemli bir role sahiptir. Anarko-liberal anlayışa göre ise piyasa alanının dışında kalan her şey piyasalaşmalıdır. Bu anlamda devletin kendisi de piyasalaşmaktadır. Her iki modelde de piyasalaşma esas amaç iken bu süreçte devlete verilen rol ordoliberal yaklaşımda daha geniştir. Çalışma, bu bağlamda ABD ve Almanya’da yükseköğretim hizmeti sunumundaki farklılıkların devlet anlayışındaki farklı gelenekler olduğundan hareket etmiştir. Almanya ve ABD’de üniversite finansman biçimlerinin değişen yapısı tarihsel bir perspektiften ele alınmıştır. Almanya’da üniversitelerin Doğu- Batı Almanya geriliminden ötürü kamusal kökenleri bulunmaktadır. Alman sanayileşme hedefi ile birlikte yükseköğretimin baskın karakteri kamusal olmuştur. 1970 devletin mali krizi ile birlikte özel üniversitelerin sayısı artsa da üniversite eğitiminin kamusal ağırlığı, niteliğindeki bazı dönüşümlere rağmen devam etmiştir. ABD’de ise özellikle 1970 devletin mali krizi ile birlikte devlet çeşitli müdahalelerle üniversiteyi finansallaşma sürecinin bir aracı haline getirmiştir. Çalışma sonuç bölümünde ABD ve Alman üniversitelerinin finansman biçimi ile anarko-liberalizm ve ordoliberalizmin devlet anlayışı arasındaki bağlantıları kurmaya çalışmıştır. Yükseköğretim hizmetinin sunumundaki farklılıkların sebebini, farklı devlet geleneklerine bağlamanın sadece bir sonuç olduğu, asıl nedenin sınıf mücadelesinin ülkelerde aldığı apayrı biçimler olduğu vurgulanmıştır. |
| Anahtar Kelimeler |
| Makale Türü | Özgün Makale |
| Makale Alt Türü | Ulusal alan endekslerinde (TR Dizin, ULAKBİM) yayımlanan tam makale |
| Dergi Adı | Mülkiye Dergisi |
| Dergi ISSN | 1305-9971 |
| Dergi Tarandığı Indeksler | TR DİZİN |
| Makale Dili | Türkçe |
| Basım Tarihi | 01-2020 |
| Cilt No | 44 |
| Sayı | 3 |
| Sayfalar | 457 / 486 |
