| Yazarlar |
Doç. Dr. Zeynep AĞDEMİR
Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi, Türkiye |
| Özet |
| Bu çalışmanın temel amacı devrimle beraber Küba kamu maliyesinde ve ekonomisindeyaşanan dönüşümü anlamaya çalışmaktır. Çalışma, Küba ekonomisini dönemlereayırarak incelemekte, GSYH, dış ticaret ve işsizlik göstergelerini esas alarakdeğerlendirmeler yapmaktadır. Kamu maliyesi ise bütçe sistemleri, vergiler veharcamaları dikkate alınarak değerlendirilmiştir. Küba, devrim ve sonrasında önemliiktisadi ve mali dönüşümler yaşamıştır. 1959-1963 ve 1963-1970 dönemleri kapitalistüretim biçiminden sosyalist üretime geçiş yılları olduğundan iktisadi ve mali tartışmalaraçısından çok zengindir. Bütçenin nasıl örgütleneceği, kamu işletmelerinin hangiesaslarla çalışacağı bu tartışmaların en önemlilerinden olmuştur. 1959-1963 dönemindegelir ve servet vergileri yükseltilmiş, toprak reformu gerçekleştirilmiş, devlet mülkiyetiartırılmaya çalışılmıştır. Ekonomi merkezi planlama örgütüne devredilirken, bütçede Finansman Bütçe Sistemiyle merkezi olarak örgütlenmiştir. Ekonomide devletdenetimi sağlandıktan sonra vergi sistemi ilga edilmiş, bütçenin önemli kısmı sosyalharcamalara ayrılmıştır. Aynı zamanda eğitim, sağlık ve istihdam alanlarında önemlibaşarılar kaydedilmiştir. 1964 sonrasında ise sanayileşme hedefi öncelikli olmuş, ancakistenen başarılara ulaşılamamıştır. 1970lerde sanayileşme hedefinde yaşanan sorunlarözel çiftliklerin teşviki, sektörel planlama, serbest meslek izinleri gibi reformlarıngerçekleştirilmesine sebebiyet vermiştir. Özel sektöre verilen imtiyazlar vergilemeyiberaberinde getirmiştir. Ekonomide yaşanan sorunlarla birlikte, sıkı ekonomik bağlarınolduğu Sovyetler Birliğinin 1989da çöküşü büyük bir krize neden olmuş, özel sektöreverilen imtiyazlar genişletilmek zorunda kalınmıştır. Yaşanan kriz ekonomide önemlideğişimler yaratmış, GSYH içinde hizmet sektörünün payı artmış, özellikle sağlıkve turizm GSYHnın önemli bileşenleri haline gelmiştir. Diğer yandan, devletin bazıalanları özel sektöre açması bu alanları kontrol etmek ve gelir elde etmek amacıylavergi türlerinin ve vergilerin toplam gelir içindeki payının artmasına neden olmuştur.Ekonomide yaşanan krizlere rağmen hâkim üretim tarzında uygulananın tersine sosyalharcamaların bütçe içerisindeki payı yarıya yaklaşmıştır. 2008 krizi ve aynı yıl Kübadayaşanan hortumun yarattığı ekonomik yıkım Kübayı 1990lı yıllarda alınan reformkararlarını daha da genişletmeye zorlamıştır. 2008 sonrasında serbest meslek ve küçükişletmecilik lisanslarının genişletilmesi, devlet işletmelerinde istihdamın azaltılması,devlet çiftliklerin kiraya verilmesi gibi önlemler alınmıştır. Vergi türleri ve vergilerinbütçe içinde payı artmış, 1990lı yıllarda olduğu gibi sosyal harcamalar düşürülmediğigibi bütçe paylarında artışa gidilmiştir. Vergi sistemi şekillendirilirken ödeme gücüdikkate alınmış, dolaylı ve dolaysız vergiler arasında denge sağlanmaya çalışılmıştır.Çalışma, son olarak sosyalist kamu maliyesinin toplumsal sonuçlarını İnsani Gelişmişlikİndeksine bakarak değerlendirmiştir. Küba yaşam beklenti oranı, sağlık harcamalarının GSYHya oranı ve okullaşma oranı açısından dünya ülkeleri içinde yüksek değerleresahiptir. Yazı, genel olarak değerlendirildiğinde hakim üretim biçimine alternatifolarak örgütlenen ekonomik yapı ve kamu maliyesine dair fikirler vermesi açısındanözgünlükler taşımaktadır. |
| Anahtar Kelimeler |
| Makale Türü | Özgün Makale |
| Makale Alt Türü | Ulusal alan endekslerinde (TR Dizin, ULAKBİM) yayımlanan tam makale |
| Dergi Adı | Mülkiye Dergisi |
| Dergi ISSN | 1305-9971 |
| Dergi Tarandığı Indeksler | TR DİZİN |
| Makale Dili | Türkçe |
| Basım Tarihi | 01-2015 |
| Cilt No | 39 |
| Sayı | 4 |
| Sayfalar | 109 / 146 |
