| Yazarlar |
Doç. Dr. Özlem POYRAZ
Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi, Türkiye |
| Özet |
| Bu çalışmanın iki amacı mevcuttur. İlki Osmanlı İmparatorluğu’nun başkenti olan İs- tanbul’da yürütülen modern sahne sanatları ve sinema gösterimlerinden alınan ver- gi çeşit ve oranlarını ortaya koymak, diğeri ise bu gösterimlerin yaygınlık alanlarını tespit etmektir. Osmanlı İmparatorluğu’nda gösterim faaliyetleri için lubiyyat, aracı şirketler için ise lubiyyat kumpanyaları ifadeleri tercih edilmiştir. Osmanlı toplumu modern sahne sanatları olarak ifade edilen tiyatro gösterileri ile sinemadan daha önce tanışmıştır. Ancak tiyatrodan farklı olarak sinema gösterimleri için ciddi bir teknolojik alt yapıya ihtiyaç duyulmuştur. Osmanlı’da bu teknolojik alt yapının sağlanmasında sıkıntılar yaşansa da İttihat Terakki hükümeti şirketlerin kurulmasını desteklemiş ve gösterim faaliyetlerinin yürütülmesini engellememiştir. İ. Dünya Savaşı sırasında tiyatro gösterimleri geri planda kalırken sinema gösterimleri yaygınlık kazanmıştır. Bu süreçte hükümet, sinemanın gücünü anlamış ve sektördeki yabancı hakimiyetini engellemek amacıyla 1915 yılında Merkez Ordu Sinema Dairesi’ni (MOSD) kurmuştur. Böylece ilk kez devlet eliyle film yapımcılığına başlanmıştır. İmparatorluktaki sahne sanatları ve sinema gösterimlerinin neredeyse tamamını yabancı şirketler ve gayri- müslimler icra etmiştir. Fakat imparatorluk, kapitülasyonlar nedeniyle yabancı şir- ketlerden vergi toplamakta sıkıntılar yaşamıştır. Yerli ve yabancı şirketler arasındaki vergi eşitsizliği ancak kapitülasyonların kaldırılması ile giderilebilmiştir. Şirketlerden Damga ve Temettü vergileri ile Hicaz Demiryolu ve Darülaceze yardımlarının alındığı tespit edilmiş ve İstanbul’un da döneminde bir sanat merkezi haline dönüştüğü anla- şılmıştır. |
| Anahtar Kelimeler |
| Osmanlı Devleti,Tiyatro,Sinema,Damga vergisi,Temettü vergisi,Şirketleşme |
| Makale Türü | Özgün Makale |
| Makale Alt Türü | Uluslararası alan indekslerindeki dergilerde yayımlanan tam makale |
| Dergi Adı | ADAM AKADEMİ Sosyal Bilimler Dergisi |
| Dergi ISSN | 2146-4936 |
| Dergi Tarandığı Indeksler | EBSCO, ERIH PLUS |
| Makale Dili | Türkçe |
| Basım Tarihi | 12-2021 |
| Cilt No | 11 |
| Sayı | 2 |
| Sayfalar | 214 / 238 |
| Doi Numarası | 10.31679/adamakademi.983489 |
| Makale Linki | https://dergipark.org.tr/tr/pub/adamakademi/issue/67921/983489 |
| Atıf Sayıları |
