| Bu araştırma ile sorumluluk ve eğitim ilişkisi incelenmiş ve ebeveynlerin çocuklarının sorumluluk bilinci konusundaki görüşleri ve çocuğa sorumluluk kazandırma sürecinde Bilgilendirme, Hatırlatma, Takip ve Geri bildirim (BTGH) gibi temel öğeleri uygulama biçimleri ve neler yaptıkları ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Araştırmada aşağıdaki problem ve buna dayalı oluşturulan alt problemlere cevap aranmaya çalışılmıştır. Ebeveynlerin çocuklarının sorumluluk bilinci konusundaki görüşleri nelerdir, Ebeveynler sorumluluk kazandırmaya yönelik BTGH öğelerini uygulamakta mıdır ve bu konuda neler yapmaktadır? Araştırma nitel araştırma türünde bir durum çalışmasıdır. Nitel araştırma, gözlem, görüşme ve doküman analizi gibi nitel veri toplama yöntemlerinin kullanıldığı, algıların ve olayların doğal ortamda, gerçekçi ve bütüncül bir biçimde ortaya konmasına yönelik nitel bir sürecin izlendiği araştırma olarak da tanımlanabilir. Bu araştırmalarda kültür analizi, olgubilim, kuram oluşturma, durum çalışması, eylem araştırması türünde farklı araştırma gelenekleri/ stratejileri/ yaklaşımları kullanılır. Bu çalışmada da durum çalışması yaklaşımı benimsenmiş gerçekleştirilmiştir. Çalışma grubu amaçsal örnekleme yöntemlerinden aykırı durum örneklemesi yöntemi ile belirlenmiştir. olup, görüşme yolu ile veri toplama işlemi ile görüşme yapılmıştır. Ebeveynlerin: %64'ü kadın, %36'sı erkek; %60'ı ilköğretim, %34'ü lise, %6'sı da yükseköğretim mezunu; %55'i orta düzeyde, %31'i düşük düzeyde, %10'u çok düşük düzeyde ve %4'ü de yüksek düzeyde yaşam standardına sahiptir. Araştırmada veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Formun geliştirilmesinde alan yazın taramasının ardından geliştirilen taslak görüşme formu 5 uzman değerlendirmesine dayalı olarak geliştirilmiştir. Geliştirilen taslak form 15 öğrenci velisine uygulanarak yönerge ve maddelerin açık ve anlaşılırlığı test edilmiştir. Ön uygulama sonucuna göre gerekli düzeltmeler yapılarak son şekli verilmiştir. Bu süreçte soruların güvenirliği Miles & Huberman'ın (1994) formülü (Güvenirlik = Görüş birliği / Görüş birliği + Görüş ayrılığı) kullanılarak, 0,70 üzeri olan maddeler alınmıştır. Araştırmada kullanılan formu oluşturan tüm maddelere dayalı olarak hesaplanan uyum katsayısı 0,80 olarak hesaplanmıştır. Elde edilen bu uyum katsayısı maddelerin değerlendirmeciler tarafından yüksek güvenirlikte kullanılabileceğini göstermektedir. Bu doğrultuda oluşturulan görüşme formu kişisel bilgileri içeren yapılandırılmış 3 madde ile görüş belirleme ile ilgili yarı yapılandırılmış, 5 açık uçlu maddeden oluşturulmuştur. Araştırmada ebeveynlerden cinsiyetleri, eğitim düzeyleri ve toplam gelirlerinin kendilerine nasıl bir yaşam standardı sağladığı konusundaki yapılandırılmış maddeleri cevaplamaları, çocuklarının sorumluluk bilinci ve sorumluluk kazandırma sürecinin bilgilendirme, hatırlatma, takip ve geri bildirim gibi temel öğeleri konusunda görüş belirtmeleri istenmiştir. Yazılı olarak elde edilen görüşler içerik analizi yöntemlerinden frekans analizi yoluyla incelenmiştir. Verilerin geçerliğini sağlamak için belirtilen bütün görüşler orijinal ifadelerle araştırma raporunda açıklanmıştır. Araştırmada ebeveyn görüşlerine göre çocuklarının genel olarak sorumluluk bilincine sahip oldukları ve başarı düzeyine bağlı olarak sorumluluk almalarının azaldığı söylenebilir. Öğrencilerin sorumluluk alma durumları öğrenci başarı durumlarına göre açıklandığında; Başarılı öğrencilerin genelde her zaman her konuda sorumluluk aldıkları; orta başarılı öğrencilerin kısmen/ara sıra sorumluluk aldıkları ve düşük başarılı öğrencilerinde sadece diğer bazı konularda sorumluluk aldıkları tespit edilmiştir. Başarısız öğrenciler sorumlulukları konusunda bilgilendirilmek, hatırlatılmak ve teşvik edilmek eğilimi göstermektedirler. Orta başarılılar ise, genelde ödevlerini yaptıkları, merhamet ve dayanışma içinde oldukları, odaklandığı, sevdiği, anladığı konulara karşı sorumluluk yüklendikleri görülmektedir. Başarılı öğrencilerin sorumluluk almaları konusunda özel bir durum içerisinde olmadıkları ve her zaman her konuda sorumluluk alıp, kendilerinden yapılmasını bekledikleri her türlü sorumluluğu yerine getirdikleri görülmektedir. Araştırma bulgularına göre, sorumluluk kazandırma sürecinin temel ve değişmez öğelerini oluşturan bilgi verme, hatırlatma, takip ve geribildirim verme ebeveynlerin büyük çoğunluğu tarafından uygulanmaktadır. |
Prof. Dr. Mehmet TAŞDEMİR
Dağıstan Gülen
