| Şizofreniye yönelik toplumsal algının oluşmasında basın yayınlarının etkisi inkâr edilemez. Bu araştırma ile ulusal tirajı yüksek günlük gazetelerde yer alan “şizofren” ile ilgili haberlerin sayısı ve niteliğinin incelenmesiamaçlanmıştır. İçerik analizi yöntemi ile niteliksel olarak planlanan bu araştırmada 01.04.2014 ile 01.04.2019tarihleri arasında yayınlanan ve tirajı yüksek olan yedi gazete arşivi “şizofren” anahtar sözcüğü kullanılarakincelenmiştir. Beş yılı kapsayan incelemede toplam 626 habere ulaşılmıştır. Haberler içerik bakımındanbenzerliklerine göre ayrılmıştır. İçerikleri araştırmacılar tarafından beş ana tema (suç, bilimsel içerik, sosyalaktivite, mecazi kullanım ve dergi) altında toplanmıştır. Daha sonra damgalamayla ilişkili olduğu düşünülen ikitema (metaforik kullanım ve suç) yeniden analiz edilmiştir ve suç teması 11 alt tema halinde gruplandırılmıştır.Bu alt temalar, cinayet, dehşet, intihar, rehin alma, cinnet, katliam, yaralanma, kundaklama, vahşet, taciz vediğerdir. Haberlerin % 30,7’si 2015 yılında, % 39,3’ü Milliyet gazetesinde, % 66,3’ü gazetenin gündemsayfasında yayınlanmıştır. Gazetelerde yer alan haberler incelendiğinde % 58,1’inin olumsuz duygusal tondaolduğu, % 48,9’unun konusunun suç olduğu, % 11,7’sinde şizofreninin metaforik olarak kullanıldığı, %51,9’unun haber başlığında “şizofren” bulunduğu saptanmıştır. Haber başlığı içinde “vahşet, cinayet, dehşet,katliam, cinnet vb.” kelimelere % 46,3 oranında yer verildiği ve bu kelimelerden en çok % 53,7 oranında“cinayet” kelimesinin kullanıldığı saptanmıştır. Hastaların fotoğraflarının gazete haberleri içinde % 33,7oranında, kimlik bilgilerinin de % 53,7 oranında verildiği görülmüştür. Sonuç olarak yapılan incelemedeşizofreni ile ilgili haberlerin çoğunlukla suç içeriğiyle, olumsuz duygusal tonda, “cinayet” başlığı atılarakkullanıldığı, bu haberlerinin olumsuz içeriği ile şizofreniye yönelik olumsuz algıya ve damgalamaya katkısağladığı söylenebilir. Bu bilgiler ışığında toplumun şizofreniye yönelik bilgilendirilmesinde basın yayınlarınındamgalamayı engelleyecek şekilde olması, bu konuda gereken denetimlerin ve ruh sağlığı derneklerinin bualanda bilinçlendirici çalışmalarının artması önerilmektedir. |
Didem Ayhan
Doç. Dr. Hilal SEKİ ÖZ
