| Proje Ekibi (1) |
Doç. Dr. Kadir AKAN
Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi, Türkiye Projedeki Rolü: Yürütücü |
| Proje Türü | TÜBA ve TÜBİTAK Destekli Proje |
| Proje No | - |
| Proje Konusu | Dünyada en fazla ekim alanına ve üretime sahip olan tahıllar içerisinde gerek tarımsal ekonomiye sağladığı katkı gerekse insan beslenmesindeki kullanımı ile buğday (Triticum aestivum L.) ilk sırada yer almaktadır. Ancak yurdumuzda sıklıkla görülen sarı pas hastalığı Türkiye’de ve dünyada buğday tarımını olumsuz yönde ve önemli ölçüde etkilemektedir. Sarı pas hastalığına dayanıklı bitkilerin yetiştirilmesi, hastalığın kontrolü açısından en etkili ve en ekonomik yoldur. Bu nedenle, sarı pas hastalığına karşı dayanıklı ve duyarlı buğday çeşitlerinin varlığının belirlenip üretimde değerlendirilmesi ıslah açısından büyük önem taşımaktadır. Dayanıklı genotiplerin seçiminde ise çeşitli moleküler markör sistemleri kullanılabilmektedir. Bu projede Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü (ATAE) tarafından geliştirilen dayanıklı çeşitler (İzgi2001, Sönmez2001, PI178383) ve duyarlı çeşitler (Aytın98, ES14, Harmankaya99) bitki materyali olarak kullanılmıştır.Buna göre ATAE tarafından dayanıklı ve duyarlı çeşitler arasında melezlemeler yapılarak PI178383 x Harmankaya99, İzgi2001 x ES14, Sönmez2001 x Aytın98, PI178383 x Aytın98 ve İzgi2001 x Aytın98 kombinasyonları oluşturulmuş ve F2 bireyleri elde edilmiştir. Sarı pas hastalığı açısından fide ve ergin dönem bitki dayanıklılıklarının belirlenmesi amacıyla TARM tarafından sera ve tarla denemeleri gerçekleştirilmiştir.Sarı pas hastalığı dayanıklılık kaynağı ile genetik bağlantı gösteren moleküler markör/markörlerin ortaya konması amacıyla dayanıklı ve duyarlı çeşitler ile F2 bireylerinde 366 SSR, 190 EST-SSR, 58 ISSR, 96 RGAP, 18 SRAP, 34 AFLP, 124 RAPD, 17 STS ve 209 EST kökenli primer (39 Contig, 92 Single ton, 78 RGAP) kullanılarak bulk segregasyon analizleri gerçekleştirilmiştir. Yapılan taramalar sonucunda farklı kombinasyonlara özgü olmakla beraber 3 SSR (Xgwm382, Xgwm311, Wwmc658), 2 EST-SSR (PK54, BU099658) ve 1 AFLP (C6) markörü olmak üzere sarı pas hastalığı dayanıklılığı ile genetik bağlantı gösteren toplam 6 moleküler markör belirlenmiştir. Kombinasyonlara özgü bulunan bu markörlerin daha geniş germplazmlarda kullanılabilir olup olmadığının belirlenmesi amacıyla uygun gen havuzlarını temsil eden çeşit ve hatlarda taramalar yapılmış ve elde edilen markörlerin sarı pas dayanıklılığının belirlenmesi amacıyla yaklaşık olarak 60 oranında kullanılabilir olduğu tespit edilmiştir. Elde edilen bu markörlerin açılım gösteren popülasyonlarda sarı pas hastalığına karşı dayanıklı ve hassas buğday genotiplerinin kısa sürede ve etkin bir biçimde seçilmelerine katkı sağlayarak ülkemizde buğdayda sarı pas hastalığı ile ilişkili olarak bitki ıslah programlarında markör yardımı ile seçim (MAS) çalışmalarında kullanılabilme potansiyeli bulunmaktadır. |
| Proje Durumu | Tamamlandı |
| Başlangıç Tarihi | 09-02-2008 |
| Bitiş Tarihi | 01-07-2010 |
